|
امان زلحظه غفلت که شاهدم هستی
|
|
|
نظارت بر اعمال
" ما به آنچه بر شما می گذرد احاطه علمی داریم و هیچ یک از خبرهای شما از ما پوشیده نیست... ما نسبت به رعایت حال شما اهمال نمی کنیم و یاد شما را فراموش نمی کنیم ."
یکی از مهمترین اعتقادات شیعه ، مسئله نظارت امام معصوم علیه السلام بر اعمال است.شیعه معتقد است که حضرات معصومین علیهم السلام شاهد و ناظر بر اعمال ما هستند. وجود مقدس امام هادی علیه الصلاة و السلام در زیارت " جامعه کبیره" بدین مهم تصریح فرموده اند و به حق می توان گفت که این زیارت شریفه یک دایرة المعارف امام شناسی است. در فرازی از زیارت جامعه می فرمایند: ".... و شهداء علی خلقه " یعنی: شما ائمه علیهم السلام حجت های خداوند متعال بر خلقش هستید. در فرهنگ گرانسنگ قرآن نیزاز وجود مقدس حضرت ختمی مرتبت صلی الله علیه وآله به عنوان گواه بر مردم یاد شده است. خداوند متعال در سوره مبارکه بقره ، آیه 143 می فرماید: " و کذلک جعلناکم امة وسطا لتکونوا شهداء علی الناس و یکون الرسول علیکم شهیداً." شما را امت میانه ای قرار دادیم تا گواه بر مردم باشید و پیامبرهم گواه بر شما. امام باقرعلیه السلام در روایتی به سند صحیحه فرمودند: " ما ائمه، امت میانه هستیم و ما گواهان خداوند بر خلقش و حجت های او در روی زمین هستیم." (2)
به طورکلی با توجه به آیات و روایات شیعه این مطلب به اثبات می رسد که ائمه هدی علیهم السلام همچون رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله شاهد براعمال و رفتار ما هستند و این اعتقاد شیعه و سنی است. " ابوالقاسم حسکانی" از علماء اهل سنت در کتاب " شواهد التنزیل" ازحضرت علی علیه السلام حدیثی را نقل می کند که ذیل آیه 143 سوره بقره فرمودند: " مراد از شاهدان، ما اهل البیت هستیم. رسول خدا شاهد بر ما و ما شاهدان خداوند بر خلقش و حجت های او در روی زمین هستیم ." (3)
نکته قابل توجه آن است که مسئله عرضه اعمال به خدمت وجود مقدس حضرت بقیة الله الاعظم عجل الله تعالی فرجه الشریف دارای اثر تربیتی فوق العاده ای است. شیعه ی عاشقی که می داند محبوبش هر لحظه او را زیر نظر دارد و به اعمال و رفتار او نظارت می نماید، سعی می کند که در نحوه عملکرد خود دقت بیشتری داشته باشد. امام باقر علیه السلام فرمودند: " ان الاعمال تعرض علی نبیکم کل عشیه الخمیس فلیستح احدکم ان تعرض علی نبیه العمل القبیح ." (4) " تمام اعمال شما هرشب پنجشنبه به پیامبرتان عرضه می شود، پس باید ازاین که عمل زشتی از شما بر پیامبرعرضه شود، خجالت زده باشید." امام رضا علیه آلاف التحیه و الثناء فرمودند: " والله ان اعمالکم لتعرض علی فی کل یوم و لیله." (5) به خدا سوگند که اعمال شما هر شب و روز بر من عرضه می شود. لازم به ذکر است که مسئله عرضه اعمال، در روایات به بیانات متفاوتی وارد شده ، بعضی از روایات روز پنجشنبه را روز عرضه اعمال بر پیامبر یا یکی از معصومین صلوات الله علیهم اجمعین می دانند. بعضی دیگر هر روز صبح و عصر و در بعضی، روز و شب را به عنوان وقت عرضه اعمال بیان داشته اند اما قدرمسلم این که اعمال ما بر اساس روایت، به معصومین و اکنون به وجود مقدس امام زمان عجل الله تعالی فرجه عرضه می شود و مثل گزارشی که کارمندان در ابتدای روز یا در پایان ساعت کاری و حتی هفتگی و ماهانه به ریاست شرکت تقدیم می کنند، اعمال ما نیز مورد دقت و بررسی قرار می گیرد. در زیارت روز جمعه خطاب به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف ناله سر می دهیم که:" السلام علیک یا عین الله فی خلقه." درود و سلام بر چشم خدا در بین مخلوقاتش. " رمیله" یکی از اصحاب امیرالمومنین علیه اسلام نقل می کند:" سخت بیمار شده بودم تا این که روز جمعه قدری احساس سبکی کردم، با خودم گفتم بهتر است آبی به صورت زده و به امامت امیرالمؤمنین علیه السلام نماز بخوانم . به مسجد رفتم، هنگامی که حضرت بالای منبر می رفتند دوباره حالم بد شد، هنگام بازگشت حضرت علی علیه السلام از مسجد به محله قصر تشریف بردند و من نیز ایشان راهمراهی کرده و همراه ایشان به آن محله رفتم. امیرالمؤمنین علیه السلام به من فرمودند: ای رمیله، دیدم که از درد به خود می پیچیدی ؟! گفتم: بله یا امیرالمومنین، و جریان بیماری خود را برای ایشان تعریف کردم و ازانگیزه حضور در نماز با آن حضرت سخن گفتم. حضرت فرمودند: ای رمیله هیچ مومنی بیمار نمی شود مگر آن که ما هم درغم او غمگین می شویم، و ناراحت نمی شود مگر آن که ما هم درغم او غمگین می شویم و هیچ دعایی نمی کند مگر آن که به دعای او آمین می گوییم و سکوت نمی کند مگر آن که ما برایش دعا می کنیم. عرضه داشتم یا امیرالمومنین فدایت گردم، این مطلب مربوط به کسانی است که با شما در این مکان هستند، اما کسانی که در اطراف و اکناف زمین زندگی می کنند چطور؟! فرمودند: ای رمیله هیچ مومنی در شرق و غرب زمین از ما غائب نیست." (6)
نکته مهمی که ذیل این روایت قابل ذکر است آن که این حدیث و احادیثی از این قبیل باید درباور انسان جای گرفته و بدان اعتماد پیدا کنیم. به عبارت دیگر این حقیقت را با تمام وجود احساس کنیم. در این صورت " غیبت" برای ما به منزله " مشاهده" خواهد شد و همواره خود را در محضر آن ولی الهی احساس خواهیم کرد. امام سجاد علیه السلام به ابوخالد کابلی می فرمایند:" ای اباخالد همانا مردم در زمان غیبت او که اعتقاد به امامتش دارند و در انتظار ظهورش هستند از مردم همه زمانها بهترند، زیرا خدای تبارک و تعالی چنان فهم و عقل و معرفتی به آنها عنایت فرموده که غیبت برای آنها به منزله دیدن حضوری شده است." (7) وجود مقدس حضرت ولی عصر ارواحنا فداه در توقیع مبارک خطاب به شیخ مفید رحمة الله تعالی علیه می فرمایند: " فانا نحیط علما بانبائکم ولا یعزب عنا شی من اخبارکم ... انا غیر مهملین لمراعاتکم و لا ناسین لذکرکم." (8) " ما به آنچه بر شما می گذرد احاطه علمی داریم و هیچ یک از خبرهای شما از ما پوشیده نیست... ما نسبت به رعایت حال شما اهمال نمی کنیم و یاد شما را فراموش نمی کنیم." " ابوبصیر نقل می کند که با حضرت باقرعلیه السلام داخل مسجد شدم در حالی که مردم رفت و آمد می کردند، حضرت به من فرمودند از مردم سوال کن که آیا مرا می بینند؟ هر کس از آنجا رد می شد از او می پرسیدم آیا ابوجعفر علیه السلام را ندیدی؟ می گفت: نه، در حالی که ایشان در کنار من ایستاده بودند. تا این که ابوهارون نابینا (مکفوف) وارد شد، حضرت فرمودند: از این بپرس، گفتم آیا ابوجعفر علیه السلام را ندیدی؟ گفت: مگر نه همین است که اینجا ایستاده؟ گفتم: از کجا دانستی؟! گفت: چطور ندانم درحالی که او نوری درخشنده وتابناک است؟ " " ابوبصیر می گوید شنیدم که آن حضرت به مردی از اهل آفریقا می فرمودند: حال راشد چطور است؟! پاسخ داد: او زنده و با عقیده صحیح است.او را ترک گفتم در حالی که به شما سلام رساند. حضرت فرمودند: خد او را رحمت کند. گفت: مگر او به رحمت خدا رفته است؟! فرمودند: بله، پرسید چه موقع؟ حضرت فرمودند: دو روز پس از خارج شدن تو، آن مرد گفت: به خدا قسم که او بیمار نبود و هیچگونه ناراحتی نداشت. ابوبصیر می گوید: من پرسیدم، آن مرد که بود؟ حضرت پاسخ دادند: یکی از افراد معتقد به ولایت، و از دوستداران ما بود. و فرمودند: اگر فکر می کنید که نسبت به شما دیدگانی بینا و گوشهایی شنوا نداریم، بد تصور کرده اید. به خدا قسم که هیچیک از اعمال شما بر ما مخفی نیست، پس همه ما را حاضر بدانید و خود را به کارهای خوب عادت دهید و از اهل خیر باشید تا بدان شناخته شوید که من فرزندان و شیعیان خود را به آن سفارش می کنم."(9) مراحل شهادت خداوند متعال عالم الغیب و الشهاده است. او شاهد و ناظر براعمال ماست و به پنهان و آشکار ما اطلاع دارد. در قرآن کریم می فرماید: " والله علی کل شی شهید." شاهد چون در محلی حضور پیدا کرده و تحمل شهادت نموده، شهید نیز نامیده می شود در واقع شهادت دارای دو مرحله است : الف) مرحله تحمل شهادت ب) مرحله اداء شهادت بدین معنا، که فردی را که بناست به مطلبی شهادت بدهد باید به متن آن موضوع وارد باشد و آن موضوع را به چشم خود مشاهده نموده باشد که این مرحله را مرحله تحمل شهادت می گویند، تا زمانی که نزد قاضی رسیده و اداء شهادت نماید. در مورد افراد عادی باید گفت که به ظاهر مطلبی شهادت می دهند و براساس حجیت ظواهر، در باب قضا مورد قبول است یعنی در واقع شاهد به آنچه دیده است شهادت می دهد. افراد عادی هرگز نمی توانند از واقع مطلب و به عبارت دیگر کنه مطلبی اطلاع یابند. به بیان دیگر باید گفت: شهادت یک مفهوم کلی است که دارای مراتبی است و برترین مرتبه آن را فقط خداوند و ذوات مقدسه معصوم علیهم السلام درک می کنند. این مطلب نیز حکمتی دارد که با دقت درآن می توان به مطالب نابی رسید. اگر خداوند متعال و معصومین علیهم السلام شاهد بر اعمال ما هستند (به عنوان عالی ترین مرحله تحمل و درک شهادت) بدان جهت است که مظهر ستارالعیوبی بوده و هرگز کنه مطلب و ما فی الضمیر افراد را به دیگری بازگو نخواهند نمود. بسیاری از افرادی که به خدمت پیامر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می رسیدند چه بسا پیامبر و تعالیم آسمانی اسلام را قبول نداشته اند و در باطن منافقانی بودند که در لباس مسلمین و متدینین به خدمت پیامبر رسیده و چه بسا خیلی هم اظهار مسلمانی نموده و حتی پیامبر با آنان هم سفره می شدند، در صورتی که از ضمیرآنان با خبر بودند و ازآنچه در قلب آنان می گذشت اطلاع کافی داشتند. برخورد پیامبر صلی الله علیه و آله با ابوسیفیان در زمانی که اسلام آورده بود، برخوردی کاملاً عادی و همانند برخورد پیامبر با سایر مسلمین بود. پس اگر معصوم از جانب خدا براعمال و اسرار ما مطلع شود، مظهر ستر الهی بوده و هرگز موجبات خجلت و بی آبرویی دیگران را فراهم نخواهد آورد. ضمن آن که هرگز چنین درکی به دیگران تفویض نشده و احدی از ادراکی چون درک معصوم برخوردار نخواهد بود که حضرت علی علیه السلام در نهج البلاغه فرمودند: " ولا یقاس بآل محمد من هذه الامة احد." (10) احدی از این امت ( که برترین امتهاست) با آل محمد قابل مقایسه نخواهد بود. معصوم، جلوه تام خدا و مظهر ستارالعیوبی اوست و هرگز کسی را نمی توان در هیچ صفتی با او مقایسه نمود و از جمله آن صفات، اطلاع بر اسرار و خفیات تمام موجودات است.
شاید به ذهن بیاید که اطلاع معصوم از احوال و اسرار ما چه فایده ای دارد؟ در پاسخ باید گفت: اطلاع ولی تام الهی از اعمال و رفتار ما دارای فوائدی بسیار مهم است که ذیلا به برخی ازآنان اشاره می شود. 1- اگر امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف از اعمال و رفتار ما مطلع باشند در مصایب و مشکلات زندگی با دست غیببی خود مشکل گشای ما خواهند وبه طور مستقیم و یا غیر مستقیم به یاری ما خواهند شتافت. که در این مورد مطالب فراوانی در کتب مفصله از جمله " نجم الثاقب" اثر مرحوم آیت الله میرزا حسن نوری رحمة الله تعالی علیه و کتاب " دارالسلام" اثر مرحوم آیت الله شیخ محمود میثمی عراقی(11) رحمة الله تعالی علیه و کتب دیگری در مورد عنایات امام عصرعجل الله تعالی فرجه الشریف، به رشته تحریر درآمده است. 2- اطلاع آن حضرت از امور خیر و اعمال نیک باعث جلب رضایت ایشان شده و حتماً با دعای خیرشان باعث تأیید بیش از پیش ما خواهند بود، که بسیاری از تشرفات و عنایات ائمه هدی علیهم السلام حاکی از این مورد است. 3- به طور کلی بررسی هفتگی یا روزانه باعث دقت بیشتر ما شده و از طرفی دارای اثر تربیتی بسیار مثبتی خواهد بود. اگر بدانیم اعمال ما مورد دقت آن امام بزرگوار خواهد بود، حتماً سعی می کنیم عملی مطابق رضایت معصوم را در پرونده اعما ل خود ثبت کنیم. خاصه این که دعای خیر امام زمان علیه السلام باعث توفیق بیش از پیش ما خواهد بود. وجود مقدس حضرت حجة بن الحسن عجل الله تعالی فرجه الشریف در توقیعی به مرحوم شیخ مفید(ره) می فرمایند: " ... انا غیر مهملین لمراعاتکم ولا ناسین لذکرکم." " ... همانا در رعایت حال شما کوتاهی نمی کنیم و یاد شما را از خاطر نمی بریم." امید آن که تمام اعمال ما مورد رضایت آن حضرت بوده و لحظه به لحظه در جلب رضایتش بکوشیم. پی نوشتها: 1- کافی، کتاب الحجة، ص 190. 2- همان. 3- تاویل الایات الظاهره، سید علی حسینی الاسترآبادی (نیمه دوم قرن دهم) به نقل از شواهد التنزیل. 4- بحارالانوار، ج 23، ص 343 . 5- ینابیع المعاجز، سید هاشم بحرانی ، ص 100. 6- بصائر الدرجات، محمد بن الحسن الصفار، ج 1 ، باب 16. 7- کمال الدین، مرحوم صدوق، باب 31، حدیث 2. 8- احتجاج طبرسی ، ج 2، ص 323. 9- خرائج مرحوم راوندی، ص 92 . 10- نهج البلاغه. 11- در قدیم به شهر اراک (استان مرکزی)، عراق عجم گفته می شد.
|
|
یکشنبه 86 شهریور 4 |
نظر بدهید
|
طبقه بندی: آشتی با امام زمان
|
|
| |
